Kalendarium, 10 stycznia
  

10 stycznia


Kalendarium dnia 10 stycznia.


Otwarcie pierwszej linii metra na swiecie

W styczniu 1863 roku w Londynie uruchomiono pierwsza linie kolejki podziemnej - metra. Kursowala ona miedzy stacjami Farrington Street a Paddington co pietnascie minut.

Aleksander Macedonski pokonal króla Dariusza III w bitwie pod Gaugamela

Burzliwe wydarzenia wojenne byly tematem sag, legend, róznego rodzaju przekazów. Jednym z bohaterów swiata starozytnego byl Aleksander III Macedonski, który w pochodzie na podbój Indii zgromil perska monarchie Achemenidów. Pokonal on wojska perskiego króla Dariusza III w bitwie pod Issos. Nastepnie odniósl zwyciestwo pod Gaugamela w styczniu 331 r. p.n.e. Dotarl do Indii, ale trudów wojny nie przetrzymali zolnierze, którzy zmusili wodza do podjecia decyzji odwrotu. W czerwcu 323 roku Aleksander zmarl i do dzis nie wiadomo gdzie byl pochowany.

Przekroczenie Rubikonu przez Cezara

"Kosci zostaly rzucone" to powiedzenie oznacza podjecie decyzji, od której nie ma odwrotu. Autorem tych slów byl Juliusz Cezar, który 10 stycznia 49 roku p.n.e. przekroczyl ze swym wojskiem rzeke Rubikon stanowiaca granice jego prowincji. Rozpoczal w ten sposób wojne domowa z Pompejuszem. W wyniku konfliktu uzyskal on wladze nad calym obszarem panstwa. Byl to poczatek konca republiki rzymskiej.

Karol Linneusz

Karol Linneusz (1707-1778), przyrodnik szwedzki. Jego glównym dzielem byla wydana w 1735 roku praca "Systema naturae". To jemu zawdzieczamy podzial roslin, zwierzat, mineralów na klasy, gatunki, rzedy i rodzaje. Jako pierwszy zaliczyl wieloryby do ssaków, czlowieka umiescil w systemie przyrodniczym jako homo sapiens i dokonal podzialu ras ludzkich. Byl równiez twórca jednolitego jezyka biologicznego.

Samuel Colt

Samuel Colt (1814-1862), amerykanski konstruktor rewolwerów. Od jego nazwiska pochodzi nazwa broni, a takze nazwa firmy zbrojeniowej, do dzis dzialajacej w Hartford. Firma Colt Company produkowala nie tylko rewolwery, lecz takze pistolety automatyczne i karabiny maszynowe.

Karol Szajnocha

Karol Szajnocha (1818-1868), historyk, publicysta i pisarz. Autor czterech tomów "Szkiców historycznych", przede wszystkim dziela "Jadwiga i Jagiello". Sprawnosc jezyka sprawialy, ze jego dziela staly sie znane we wszystkich trzech zaborach. Popularnosci przysporzylo mu uwiezienie w 1836 roku za rozpowszechnianie wierszy patriotycznych. Kontynuatorem jego dziel stal sie pózniej Józef Ignacy Kraszewski.

Melchior Wankowicz

Melchior Wankowicz (1892-1974), pisarz i reportazysta. Byl pisarzem o wielkim talencie literackim, zacieciu publicystycznym, cietym i soczystym jezyku. Potrafil ocenic samego siebie w "Tedy i owedy", odwaznie optowac za polskoscia Warmii i Mazur w "Na tropach Smetka", bez litosci rozprawic sie z bojami emigracji polskiej w "Kundlizm", czy tez napisac wstrzasajacy reportaz o bitwie o Monte Cassino. Napisal równiez m.in. "Ziele na kraterze" i "Szczeniece lata". Pozostal pisarzem lubianym i chetnie czytanym.

Gustav Husak

Gustav Husak (1913-1991), slowacki polityk, czechoslowacki dzialacz komunistyczny. Po inwazji Zwiazku Radzieckiego na Czechoslowacje w 1968 roku zastapil Aleksandra Dubczeka na stanowisku szefa partii komunistycznej kraju. W latach 1975-87 byl prezydentem Czechoslowacji.

Buffalo Bill

Buffao Bill (1846-1917), mysliwy, zwiadowca armii amerykanskiej i aktor widowisk rozrywkowych. Przyczynil sie do zdziesiatkowania ogromnych w Ameryce stad bizonów. Swoje walki z Indianami przedstawial w objazdowym widowisku, z którym wystepowal w Ameryce i Europie. Pokaz napadu czerwonoskórych na dylizans czy osiedle i triumfalnie zakonczona odsiecz kawalerii staly sie stereotypowym obrazem Dzikiego Zachodu. Zmarl w Denver w wieku 70 lat.

Poczatek dzialalnosci Ligi Narodów

Promotorem organizacji byl prezydent Stanów Zjednoczonych, Wilson, który w ostatnim ze swych 14 punktów warunków powojennego porzadku w Europie ze stycznia 1918 roku postulowal powolanie organizacji, która powinna sie zajac pokojowym rozstrzyganiem sporów pomiedzy panstwami. Tak powstala Liga Narodów z siedziba w Genewie, która swoja dzialalnosc oficjalnie rozpoczela w styczniu 1920 roku. Po II wojnie swiatowej Lige Narodów zmieniono w Organizacje Narodów Zjednoczonych.

Robert W. Wilson

 
 
10 stycznia 1936 roku urodzil sie Robert Woodrow Wilson, amerykanski astrofizyk. Odkrywca dowodu na to, ze wszechswiat powstal w wyniku Wielkiego Wybuchu. W 1978 roku wraz z Arno Allanem Penziasem zostal uhonorowany Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki.

Pierwsze posiedzenie ONZ

Liga Narodów przeksztalcila sie w Organizacje Narodów Zjednoczonych. 10 stycznia 1946 roku odbylo sie w Londynie pierwsze posiedzenie Zgromadzenia Ogólnego ONZ.