Kalendarium, 11 listopada
  

11 listopada


Kalendarium dnia 11 listopada.


Odzyskanie przez Polske niepodleglosci

11 listopada 1918 roku utworzona rok wczesniej Rada Regencyjna, bedaca namiastka polskiego parlamentu, przekazala wladze wojskowa w Polsce Józefowi Pilsudskiemu. Kilka dni pózniej Pilsudski zostal wybrany przez nowo utworzony rzad na tymczasowego naczelnika panstwa. 11 listopada rozpoczelo sie w Warszawie rozbrajanie Niemców, którzy wkrótce opuscily Warszawe. Po 123 latach od utraty niepodleglosci Polska odzyskala suwerenny byt panstwowy. 11 listopada jest obecnie polskim swietem panstwowym.

Paracelsus

Paracelsus (1493-1541), szwajcarski lekarz, chemik i filozof. Praktykowal medycyne oparta na obserwacji i doswiadczeniu. Jego zdaniem organizm funkcjonuje na zasadzie procesów chemicznych, które w razie choroby moga byc równiez leczone przy pomocy chemii. Wprowadzil jako leki preparaty miedzi, zelaza, antymonu, olowiu i rteci, a w leczeniu ran zalecal glównie unikanie zakazenia. Po latach zaczal zyskac slawe lekarza "cudotwórcy". Obecnie jest uwazany za jednego z pionierów farmakologii i toksykologii. Stworzyl pojecia "alkohol", "gaz" i "chemia", byl tez autorem wielu pism dotyczacych alchemii i chirurgii.

Fiodor Dostojewski

 
 
Fiodor Dostojewski (1821-1881), pisarz rosyjski. W swoich pierwszych powiesciach w "Biednych ludziach", "Sobowtórze" i "Bialych nocach" poruszal problem dobra i zla w czlowieku. W 1949 roku skazany za dzialalnosc polityczna na katorge. Po dziesieciu latach wrócil z Syberii i opisal swoje doswiadczenia w utworze "Wspomnienia z domu umarlych". Rozglos na calym swiecie przyniosla mu "Zbrodnia i kara", mroczne studium psychologii zabójcy. Od tej pory uznawany za wybitnego znawce mrocznej strony duszy, zglebiajacego zlo w poszukiwaniu swietosci i istoty czlowieczenstwa. Jego kolejne powiesci, przede wszystkim "Gracz", "Idiota", "Biesy" i "Bracia Karamazow", równiez zaliczane sa do kanonu literatury swiatowej.

Koniec I wojny swiatowej

W listopadzie 1918 roku Niemcy wycofujacy sie z rejonu Marny przed ofensywa aliancka poprosili o rozejm, który de facto stal sie ich kapitulacja. Porozumienie o zawieszeniu broni podpisano 11 listopada 1918 roku w osobistym wagonie marszalka Focha w okolicach Compiégne. Oficjalnie wojna zakonczyla sie po podpisaniu serii traktatów pokojowych latem 1919 roku. W wyniku I wojny swiatowej powstala nowa mapa polityczna Europy, ale lad wprowadzony po zakonczeniu dzialan zbrojnych okazal sie nietrwaly, co doprowadzilo do wybuchu kolejnej wojny swiatowej zaledwie 20 lat pózniej.

Kurt Vonnegut

Kurt Vonnegut (1922-2007), pisarz i dziennikarz amerykanski. Po wojnie zaczal publikowac powiesci fantastycznonaukowe, takie jak "Pianola" czy "Syreny z Tytana". Rozglos przyniosla mu antywojenna powiesc "Rzeznia numer piec", w której opisal bombardowanie Drezna, czesciowo w oparciu o wlasne doswiadczenia. Autor powiesci "Sniadanie mistrzów", "Recydywista" i "Sinobrody", w których podejmuje watki katastroficzne i problem destrukcyjnego wplywu wspólczesnej cywilizacji na jednostke. Nalezy do grona pisarzy cieszacych sie uznaniem zarówno krytyki, jak i czytelników.

Tadeusz Nowak

Tadeusz Nowak (1930-1991), polski poeta i prozaik. Wspólpracowal z pismami "Wiesci" i "Tygodnik Kulturalny". Poczatkowo pisal utwory o charakterze dydaktycznym, "Ucze sie mówic", z czasem jednak wypracowal oryginalny styl zainspirowany kultura wsi. Opublikowal tomiki poetyckie "Jaselkowe niebiosa", "Psalmy na uzytek domowy", "Koledy streczyciela" i "Ziarenko trawy" oraz powiesci "A jak królem, a jak katem bedziesz", "Diably", "Dwunastu" i "Prorok".

Demi Moore

11 listopada 1962 roku urodzila sie Demi Moore aktorka amerykanska. Kariere zaczynala w serialach telewizyjnych. Zagrala w "Ogniach swietego Elma" i "Madrosci". Pózniej nastapil okres walki z uzaleznieniem od narkotyków. Udalo sie jednak pokonac chorobe i odniesc wielki sukces dzieki roli w melodramacie "Uwierz w ducha" u boku Patricka Swayze'ego. Od tej pory pojawila sie jako gwiazda w filmach sensacyjnych i obyczajowych, m.in. w "Motywach zbrodni", "Ludziach honoru", "Niemoralnej propozycji", "W sieci" "Stripizie" i "G.I. Jane".

Leonardo DiCaprio

11 listopada 1974 roku urodzil sie Leonardo DiCaprio, aktor amerykanski. Rozglos zdobyl dzieki udzialowi w filmie "Chlopiecy swiat" u boku Roberta De Niro, przede wszystkim jednak dzieki roli chlopca z porazeniem mózgowym w dramacie obyczajowym "Co gryzie Gilberta Grape'a". Najlepsze kreacje aktor stworzyl w filmie "Calkowite zacmienie", a takze w unowoczesnionej ekranizacji "Romea i Julii" oraz w obsypanym Oscarami melodramacie katastroficznym "Titanic".