Kalendarium, 29 listopada
  

29 listopada


Kalendarium dnia 29 listopada.


Wybuch powstania listopadowego

W nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku mlodzi sluchacze Szkoly Podchorazych Piechoty w Warszawie pod wodza porucznika Wysockiego wraz z cywilnymi spiskowcami rozpoczeli powstanie listopadowe. Tuz przed godzina 19.00 powstancy zaatakowali Belweder, siedzibe wielkiego ksiecia Konstantego. Po nieudanej próbie zamachu zdolali przebic sie do centrum miasta. Do walk dolaczyli rzemieslnicy i robotnicy ze Starego Miasta i sasiednich dzielnic. W ich rekach znalazlo sie juz prawie cale miasto, a rosyjskie i polskie oddzialy ksiecia Konstantego wycofaly sie do Wierzbna. Rade Administracyjna Królestwa Polskiego zastapil Rzad Tymczasowy, a dyktatorem powstania zostal ogloszony general Józef Chlopicki, reprezentujacy stanowisko ugodowe. Dyktator ustapil szybko wobec odrzucenia przez strone polska zadania bezwarunkowej kapitulacji. Mimo pelnej poswiecenia obrony Warszawy stolica zostala wkrótce poddana Iwanowi Paskiewiczowi, a wojsko polskie i rzad wycofaly sie do Zakroczymia. Kleska powstania listopadowego spowodowala zmniejszenie autonomii Królestwa Polskiego i wielka fale emigracji wsród polskiej inteligencji.

Pierre-André Latreille

Pierre-André Latreille (1762-1833), francuski twórca entomologii czyli nauki o owadach. Jego "Summa charakterystycznych róznic genetycznych swiata owadów ulozona w porzadku systematycznym" zapoczatkowala klasyfikacje swiata owadów. Po opublikowaniu tej rozprawy zostal dyrektorem dzialu entomologii w Muzeum Narodowym Historii Naturalnej w Paryzu. Jako pracownik naukowy opublikowal "Ogólna i szczególna historie swiata owadów i skorupiaków".

Christian Doppler

Christian Doppler (1803-1853), austriacki fizyk i astronom. Zajmowal sie optyka i astronomia. Zaslynal odkryciem i opisaniem zjawiska falowego zwanego efektem Dopplera. Zjawisko to polega na zmianie obserwowanej czestosci fali wywolanej wzglednym ruchem zródla fali i odbiornika. Jedna z zaleznosci z tej teori jest zasada, ze czestosc fali rosnie wraz ze zblizaniem sie zródla i odbiornika, maleje zas waz ze wzrostem odleglosci miedzy nimi. Odkrycie to jest wykorzystywane w wielu dziedzinach takich jak astronomia i urzadzenia radiolokacyjne do pomiaru predkosci obiektu.

Pierwsze zastosowanie drukarskiej prasy cylindrycznej

29 listopada 1814 roku po raz pierwszy zastosowano cylindryczna prase drukarska. Wynaleziona przez niemieckiego inzyniera Friedricha Koeniga. Prasa zwiekszala wielokrotnie wydajnosc druku, zastepujac prace kilkudziesieciu drukarzy. Nowa metode druku wykorzystal jako pierwszy wydawca dziennika "The Times".

Ada Lovelace

 
 
Ada Lovelace (1815-1852), matematyczka angielska. Prekursorka programowania komputerowego. W 1833 roku zainteresowala sie maszyna liczaca, zwanej wówczas "maszyna analityczna", w której wykorzystano tasme perforowana z informacja zapisywana w postaci otworów. Lovelace, która opracowala metode programowania maszyny, uchodzi za twórczynie pierwszego programu komputerowego. Jej imieniem nazwano nowoczesny jezyk programowania Ada, opracowany w latach 1975-1981.

Giacomo Puccini

Giacomo Puccini (1858-1924), wloski kompozytor operowy. Debiutowal niewielka opera "La villi", wkrótce zdobyl wielki rozglos operami "Cyganeria" i "Tosca", a przede wszystkim niedoceniana poczatkowo opera "Madame Butterfly". Przedstawial w swoich dzielach tematyke wspólczesna, inspirujac sie realizmem. W zakresie kompozycji slynal z wielkiej inwencji melodycznej. Zostawil po sobie równiez niedokonczona opere "Turandot", która dokonczono i w 1926 roku i wystawiono w Mediolanie.

Andrzej Kijowski

Andrzej Kijowski (1928-1985), polski pisarz i krytyk literacki. Nalezal do redakcji "Zycia Literackiego", wspólredagowal miesiecznik literacki "Twórczosc", pisywal tez felietony dla "Tygodnika Powszechnego". Zwiazany z opozycja, publikowal w podziemnym miesieczniku literackim "Zapis". Uprawial równiez proze, wydal powiesci "Oskarzony", "Pseudonimy" i "Dziecko przez ptaka przyniesione", a takze wiele zbiorów publicystycznych i historycznych m.in. "Rózowe i czarne", "Szósta dekada", "Sezon w Paryzu" i "Listopadowy wieczór". Jest takze autorem scenariuszy filmowych, m.im. "Wesele".

Podzial Palestyny

29 listopada 1947 roku na wniosek ONZ Palestyna zostala podzielona na czesc zydowska i arabska, które przeksztalcily sie nastepnie w Izrael i arabska Palestyne. Przyczyna podzialu byl narastajacy konflikt miedzy Arabami, a ludnoscia zydowska naplywajaca do Palestyny. W odpowiedzi na zydowska akcje osiedlencza Arabowie zawiazali Organizacje Wyzwolenia Palestyny pod przywództwem Jasira Arafata. W 1987 roku konflikt wybuchl z nowa sila. W latach 90. podjeto rokowania, w których Izrael uznal istnienie Autonomii Palestynskiej. Za dojscie do porozumienia przedstawiciele obu stron w 1994 roku zostali uhonorowani Pokojowa Nagroda Nobla.

Powolanie komisji Warrena w sprawie zamachu na Kennedy'ego

29 listopada 1963 roku, tydzien po zabójstwie prezydenta USA Kennedy'ego, powolano specjalna komisje do wyjasnienia okolicznosci zamachu. Komisja pod przewodnictwem szefa sprawiedliwosci USA Earla Warrena miala zbadac sprawe zabójstwa glównego podejrzanego Lee Harveya Oswalda, który dwa dni po zatrzymaniu zostal na oczach tlumów zastrzelony. W sprawie tej bylo mnóstwo niejasnosci. Do wiadomosci publicznej podano jednak informacje, ze ostatecznie za winnego uznaje sie Oswalda, dzialajacego rzekomo z pobudek osobistych. Swiatowa opinia publiczna odebrala ten werdykt jako próbe zatarcia sladów afery politycznej. Komitet Kongresu Stanów Zjednoczonych oficjalnie zakwestionowal to orzeczenie, ale sprawy jednak nigdy nie wyjasniono.