Kalendarium, 10 grudnia
  

10 grudnia


Kalendarium dnia 10 grudnia.


Przyjecie Powszechnej Deklaracji Praw Czlowieka

10 grudnia 1948 roku na paryskiej sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ zostala zaakceptowana Powszechna Deklaracja Praw Czlowieka. Za podstawowe prawa osobiste i polityczne czlowieka uznano prawo zachowania zycia, wolnosci i ochrony jednostki, prawo do publicznego procesu i wypowiadania sie przed niezawislym i bezstronnym sadem, wolnosc wyznania, gloszenia pogladów i organizowania pokojowych zgromadzen. Okreslono takze prawo do opieki spolecznej, pracy, nauki, do uczestnictwa w zyciu kulturalnym i duchowym spolecznosci, a takze do prowadzenia badan naukowych i korzystania z ich wyników.

Emily Dickinson

 
 
Emily Dickinson (1830-1886), poetka amerykanska. Byla autorka refleksyjnych wierszy. Sposród ponad 1000 wierszy za jej zycia opublikowano zaledwie kilka, reszte wydano pod koniec XIX wieku. Kunszt jej poezji doceniony zostal dopiero w nastepnym stuleciu. Dzis uznawana jest za najwybitniejsza poetke amerykanska.

Józef Bem

Józef Bem (1794-1850), general i teoretyk wojskowosci. Jego nazwisko stalo sie znane, gdy uratowal odwrót polskich oddzialów w bitwie pod Ostroleka w maju 1831 roku. Jako teoretyk w dziedzinie artylerii prowadzil badania nad bronia rakietowa. Byl tez autorem prac teoretycznych na temat broni rakietowej, a takze rozprawy teoretycznej "O powstaniu narodowym w Polsce". Podczas powstania listopadowego awansowal ze stopnia majora na generala brygady. Dowodzil wojskami Siedmiogrodu, wstapil do armii tureckiej, w której po przejsciu na islam sluzyl jako Murad Pasza. Zmarl na malarie w Syrii. Jego zwloki sprowadzono do Polski i zlozono w mauzoleum w rodzinnym Tarnowie w 1929 roku.

Zakonczylo sie oblezenie Pleven

10 grudnia 1877 roku zakonczylo sie oblezenie tureckiej twierdzy Pleven, polozonej na terenie dzisiejszej Bulgarii. Rosjanie rozpoczeli oblezenie 20 lipca 1877 roku. Pierwsze ataki zostaly odparte, dopiero czwarty doprowadzil do kapitulacji. Rosjanie atakowali twierdze przez cale lato. Turcy poddali sie 10 grudnia. Zwyciestwo to otworzylo Rosji droge do podboju tureckich posiadlosci. Przeszkodzily jednak mocarstwa europejskie, zwlaszcza Wielka Brytania, która wymogla na Rosjanach zawieszenie broni. Rosja i Turcja podpisaly 3 marca 1878 roku traktat pokojowy.

Alfred Nobel

Alfred Nobel (1833-1896), szwedzki chemik, fundator slynnej nagrody. W 1867 roku wynalazl dynamit, laczac nitrogliceryne ze spowalniajacym eksplozje materialem pochodzenia organicznego, nastepnie opracowal balistyt. Byl wlascicielem ponad 355 patentów oraz wielu fabryk produkujacych srodki wybuchowe w róznych czesciach swiata. Otrzymal doktorat honoris causa uniwersytetu w Uppsali. Wiekszosc swojej fortuny przeznaczyl w testamencie na ustanowienie corocznych nagród, które przyznawane sa od 1901 roku za osiagniecia w dziedzinach chemii, fizyki, fizjologii i literatury, medycynie oraz za specjalne osiagniecia w walce o pokój na swiecie. Nagroda Nobla przyznawana jest równiez w dziedzinie ekonomii od 1969 roku.

Nagroda Nobla dla malzenstwa Curie

10 grudnia 1903 roku Maria Sklodowska-Curie wraz ze swoim mezem Pierrem Curie odebrali Nagrode Nobla w dziedzinie fizyki za badania prowadzone nad zjawiskiem promieniotwórczosci. Odkryli oni wysoce radioaktywny pierwiastek, który nazwali polonem. Po 4 latach odkryli jeszcze bardziej radioaktywny pierwiastek - rad. Sklodowska-Curie otrzymala jeszcze jedna Nagrode Nobla, tym razem za osiagniecia w dziedzinie chemii w 1911 roku.

Edward VIII zrzekl sie tronu

Król Edward VIII, król Wielkiej Brytanii, po 11 miesiacach swojego panowania abdykowal, by poslubic rozwódke Wallis Simpson. Tron objal jego mlodszy brat Jerzy VI, wczesniejszy ksiaze Yorku. Simpson byla Amerykanka, a do tego dwukrotna rozwódka. Taka osoba nie mogla zostac zona brytyjskiego króla, czyli królowa Wielkiej Brytanii. Ksiaze juz od mlodych lat prowadzil bujne zycie towarzyskie. Po abdykacji ksiaze wyjechal do Francji, tam wzial slub i zamieszkal. Po wybuchu drugiej wojny swiatowej oddal sie do dyspozycji rzadu brytyjskiego. Po wojnie powrócil do Francji, tam zmarl 28 maja 1972 roku. Pochowany w rodzinnej krypcie królewskiej na Zamku Windsor. Zgodnie z wola meza jego zona spoczela obok niego. Na podstawie tej historii powstala powiesc i zostal nakrecony film pod tytulem "Edward i pani Simpson".

Marek Grechuta

Marek Grechuta (1945-2006), polski piosenkarz i kompozytor. Byl wielokrotnie nagradzany na festiwalach, Piosenki Studenckiej Wroclaw '67, Piosenki Polskiej Opole '68, '69, '71 i '77 roku. Wraz z J.K. Pawluskiewiczem zalozyl zespól muzyczny Anawa, który towarzyszyl artyscie w studiu i na koncertach. Najwieksze jego przeboje to, "Ocalic od zapomnienia", "Dni, których nie znamy", "Bedziesz moja pania", "Serce", "Swiecie nasz", "Tango Anawa", "Nie dokazuj", "Niepewnosc", "W dzikie wino zaplatani", "Korowód", "Wiosna, ach to ty".