Kalendarium, 4 grudnia
  

4 grudnia


Kalendarium dnia 4 grudnia.


Rainer Rilke

Rainer Rilke (1875-1926), austriacki poeta. Debiutowal zbiorem milosnych wierszy "Leben und Lieder", ale uznanie zyskal dzieki balladzie proza "Piesn o milosci i smierci korneta Krzysztofa Rilke", a miedzynarodowa slawe po opublikowaniu "Elegii duinejskich" i "Sonetów do Orfeusza". Inne utwory tego autora to zbiory wierszy "Ksiega obrazów", "Ksiega godzin", "Nowe wiersze", a takze autobiograficzna powiesc "Malte". Uznawany jest za jednego z najwybitniejszych liryków wszech czasów.

John Gay

John Gay (1685-1732), angielski poeta i dramaturg. Zaslynal jako humorysta i satyryk, publikujac dwie serie zabawnych "Bajek". Najbardziej znanym jego utworem jest satyra polityczna "Opera zebracza", wystawiona po raz pierwszy w Londynie w 1728 roku. Sztuka byla wystawiona 62 razy, co bylo jak na owe czasy rekordem. Po jego dzielo siegneli Bertolt Brecht i Kurt Weill, którzy swoja przeróbke nazwali "Opera za trzy grosze".

Francisco Franco

Francisco Franco (1892-1975), hiszpanski dyktator. Byl szefem sztabu generalnego armii hiszpanskiej, a pózniej przywódca powstania wojskowego. W 1937 roku stanal na czele hiszpanskiej partii faszystowskiej Falanga, a w 1947 roku proklamowal monarchie, obwolujac sie dozywotnim regentem. W wieku 81 lat zrezygnowal z funkcji premiera, zachowujac dla siebie funkcje glowy panstwa i zwierzchnika sil zbrojnych. Jego smierc byla sygnalem do rozpoczecia procesu demokratyzacji Hiszpanii.

Ksawery Pruszynski

Ksawery Pruszynski (1907-1950), pisarz, prozaik i publicysta. Wydal wiele tomów reportazy, "Sarajewo 1914", "Szanghaj 1932", "Palestyna po raz trzeci", a podczas wojny domowej w Hiszpanii byl korespondentem z terenów objetych walkami, "W czerwonej Hiszpanii". Walczyl pod Narvikiem i pod Falaise. Na podstawie tych przezyc powstaly powiesci i opowiadania "Droga wiodla przez Narvik", "Trzynascie opowiesci", "Karabela z Meschedu". Po wojnie publikowal artykuly w "Odrodzeniu".

Powstalo Królestwo SHS

4 grudnia 1918 roku powstalo Królestwo Serbów, Chorwatów i Slowenców (SHS). W ten sposób zrealizowano dazenie Chorwatów do stworzenia jednego panstwa. Bardzo szybko doszlo do konfliktów miedzy Serbami a Chorwatami. Sytuacji nie poprawila nawet nowa konstytucja z 1921 roku. Od 1929 roku SHS przeksztalcono w Królestwo Jugoslawii.

Jeff Bridges

4 grudnia 1949 roku w urodzil sie Jeff Bridges, amerykanski aktor filmowy. Po raz pierwszy przed kamerami wystapil w wieku 4 miesiecy w filmie "The Company She Keeps", a w 1957 roku u boku swojego ojca w serialu "Sea Hunt". Slawe i nominacje do Oscara przyniósl mu "Ostatni seans filmowy". Nastepna nominacja do tej prestizowej nagrody za drugoplanowa role w filmie "Piorun i Lekka Stopa". Kariere przerwal udzial w chlodno przyjetej wersji "King Konga", a takze uzaleznienie od narkotyków. Potem powrócil na ekrany filmem "Czlowiek gwiazd", za który po raz trzeci zostal nominowany do Oscara. Od tamtej pory utrzymuje sie w elicie najpopularniejszych aktorów amerykanskich.

Hannah Arendt

Hannah Arendt (1906-1975), amerykanska socjolog i kulturoznawca. Zajmowala sie filozofia spoleczna, naukami politycznymi oraz problematyka systemów totalitarnych. Sformulowala teorie totalitaryzmu, ukazala wspólne cechy nazizmu i stalinizmu, doszla do wniosku, ze równiez syjonizm jest forma myslenia totalitarnego. Swoje poglady przedstawila w ksiazkach "Korzenie totalitaryzmu", "Kondycja ludzka", "Miedzy przeszloscia a przyszloscia", "O rewolucji", "O przemocy" oraz w "Mysleniu".

Adam Hanuszkiewicz

 
 
Adam Hanuszkiewicz (1924-2011), wybitny aktor, rezyser i twórca teatralny. Nie skonczyl zadnej szkoly teatralnej. Jako aktor zadebiutowal w 1945 roku grajac Waclawa w "Zemscie". Wystepowal takze w filmach "Rece do góry", "Literat", "Dekalog IV", "Trio" i "Przedwiosnie". Od 1956 roku byl rezyserem i dyrektorem Teatru Powszechnego, a od 1968 roku dyrektorem Teatru Narodowego w Warszawie. Wspóltworzyl Teatr Telewizji, byl tez jego pierwszym naczelnym rezyserem. Swoja pierwsza sztuke telewizyjna "Zlotego lisa" wyrezyserowal w 1955 roku. Byl samoukiem, którego inscenizacje wzbudzaly u jednych zachwyt i oburzenie innych. Przenosil na scene uznane dziela literackie. Do historii teatru weszly "Balladyny" Juliusza Slowackiego z 1974 roku, w której zaskoczyl oryginalnymi efektami i pomyslami. Byl czterokrotnie zonaty. Zostal pochowany na warszawskim Cmentarzu Wojskowym na Powazkach.