Kalendarium, 16 marca
  

16 marca


Kalendarium dnia 16 marca.


Premiera "Wesela" Stanislawa Wyspianskiego

16 marca 1901 r. w teatrze im. Juliusza Slowackiego w Krakowie odbylo sie premierowe przedstawienie "Wesela" Stanislawa Wyspianskiego. Akcja tego utworu rozgrywa sie w czasie wesela chlopki i inteligenta krakowskiego, co bylo nawiazaniem do slubu Lucjana Rydla z Jadwiga Mikolajczykówna. Inscenizacjom "Wesela" towarzyszyla atmosfera skandalu ze wzgledu na jaskrawe podobienstwo miedzy wystepujacymi postaciami a ich rzeczywistymi pierwowzorami. W tym spektaklu role Panny Mlodej grala Wanda Siemaszkowa, a Czepcem byl sam Józef Kotarbinski.

Cesarz Tyberiusz

16 marca zmarl cesarz Tyberiusz (42 r. p.n.e.- 37 r. p.n.e.) nalezal do bezwzglednych, ale i skutecznych wladców starozytnego Rzym. Zgromadzil w Rzymie wszystkie oddzialy gwardii pretorianów i przy pomocy jej dowódców bezwzglednie zwalczal przeciwników politycznych. W relacjach czolowych historyków rzymskich Tacyta i Swetoniusza zostal przedstawiony jako okrutny tyran i despota.

Unifikacja Prus Królewskich z Korona

Prusy Królewskie skladaly sie z Pomorza Gdanskiego, ziemie te byly prowincja Rzeczypospolitej. Poczatkowo mialy swoja autonomie i podlegaly królowi polskiemu. W 1569 r. zniesiono jednak autonomie i dokonano unii realnej Prus Królewskich z Korona. Gdansk, bedacy w XVI-XVII wieku najwiekszym miastem polskim, zachowal swa autonomie. Prusy byly najbogatsza kraina Rzeczypospolitej, czerpiaca zyski glównie z handlu ladowego i morskiego.

Georg Simon Ohm

Georg Simon Ohm (1787-1854) niemiecki fizyk zajmowal sie elektrycznoscia i akustyka. Profesor politechniki w Norymberdze, a potem w Monachium. Sformuowal prawo dotyczace elektrycznosci nazwane jego nazwiskiem Ohma. Odkryl tez, ze natezenie pradu elektrycznego plynacego przez przewodnik jest wprost proporcjonalne do róznicy potencjalów (napiecia elektrycznego) i odwrotnie proporcjonalne do oporu elektrycznego. Nazwiskiem Ohma ochrzczono równiez jednostke oporu elektrycznego.

Zalozenie Akademii Wojskowej w West Point

16 marca 1802 r. Kongres USA powolal Akademie Wojskowa Stanów Zjednoczonych. Uczelnie zlokalizowano nad rzeka Hudson w West Point w stanie Nowy Jork. Dzis akademia wojskowa w West Point jest najbardziej elitarna szkola wojskowa w USA.

Pierwszy lot rakiety na paliwo plynne

16 marca 1926 r. w Auburn w USA dokonano pierwszej próby startu rakiety napedzanej paliwem plynnym.Rakieta w ciagu 2,5 sekundy osiagnela predkosc okolo 90 km/h i wysokosc 56 metrów. Konstruktorem urzadzenia byl Robert Hutchings Goddard z Clark University.

Przywrócenie powszechnego obowiazku wojskowego w Niemczech

16 marca 1935 roku, dwa lata po dojsciu nazistów do wladzy, zlamano postanowienia wersalskie i nazisci przywrócili powszechny obowiazek wojskowy. W ciagu kilku lat w Niemczech powstala armia silniejsza niz przed rokiem 1914, która juz jesienia roku 1939 rozpoczela podbój Europy.

Utworzenie Protektoratu Czech i Moraw

15 i 16 marca 1939 r. po zajeciu terenów przez wojska niemieckie utworzono tam tzw. protektorat Czech i Moraw. Wiekszosc panstw nie uznala utworzenia Protektoratu Czech i Moraw za akt legalny, lecz twór ten przetrwal az do maja 1945 r.

Selma Lagerlöf

 
 
Selma Lagerlöf (1858-1940) wybitna przedstawicielka neoromantyzmu i czolowa reprezentantka realizmu fantastycznego w literaturze szwedzkiej. Pisala powiesci i nowele. Opublikowala trylogie "Pierscien generala", "Charlota Loewenskoeld" i "Anna Svärd", zyskala takze ogromna popularnosc wsród mlodziezy dzieki swojej powiesci "Czarodziejska podróz". Otrzymala literacka Nagrode Nobla, a w 1914 r. zostala czlonkinia Akademii Szwedzkiej.

Pierwsza emisja kolorowego programu w Telewizji Polskiej

16 marca 1971 r. Telewizja Polska wyemitowala pierwszy program w kolorze. Audycje kolorowe nadawano poczatkowo tylko raz w tygodniu, a od 6 grudnia 1971 r. codziennie.