Kalendarium, 5 marca
  

5 marca


Kalendarium dnia 5 marca.


Józef Stalin

Józef Stalin (Dzugaszwili) (1878-1953) z pochodzenia Gruzin. Poczatkowo zwiazny z socjaldemokracja, wstapil jednak do partii bolszewickiej. Pomimow, ze byl wieziony i zsylany na Syberie skutecznie pial sie w hierarii partyjnej. Po smierci Lenina w 1924 roku przejal wladze w ZSRR. Prowadzil polityke terroru wewnetrznego. W krwawy sposób eliminowal przeciwników. Po zawarciu sojuszu w III Rzesza wydal rozkaz ataku na Polske 17 wrzesnia 1939 roku. Byl odpowiedzialny za zamorkowaniu polskich oficerów w Katyniu i innych obozach. Po zakonczeniu wojny byl glówynym dowadzacym Armia Czerwona. W ZSRR powstal kult czczenia jego osoby. 5 marca 1953 roku zmarl w niewyjasnionych okolicznosciach. Po jego smierci wladze przejal Nikita Chruszczow, który zapowiedzial prowadzenie polityki destalinizacji co w efekcie przysluzylo sie utrwaleniu rzadów nomenklatury partyjnej.

Swieta Kunegunda (Kinga)

Swieta Kunegunda lub Swieta Kinga(1234-1292) córka króla wegierskiego Beli IV i Maria Laskariny, a od 1239 r. zona Boleslawa V Wstydliwego. Zachowala dziewictwo w malzenstwie, co zmusilo Boleslawa Wstydliwego do szukania sukcesora w ksieciu Leszku Czarnym. Malzenstwo to znacznie zaciesnilo stosunki miedzy Polska a Wegrami. Po owdowieniu w 1279 r. Kinga wstapila do ufundowanego przez siebie klasztoru klarysek w Starym Saczu. W 1999 r. zostala kanonizowana.

Ludwik I Wegierski

Ludwik Wegierski (1326-1382), syn Karola Roberta Andegawenskiego i Elzbiety Lokietkówny, siostrzeniec Kazimierza Wielkiego. Jako król Wegier potwierdzil Zlota Bulle Andrzeja II, zalozyl uniwersytet w Peczu, prowadzil wojny z Królestwem Neapolu, Wenecja i Litwa, ponadto podbil Dalmacje i narzucil zwierzchnosc Bulgarii Widynskiej, Bosni, Serbii, Moldawii i Woloszczyznie. Po koronacji na króla Polski wladze w Krakowie powierzyl matce, a po jej smierci wielkorzadcom. Poniewaz nie mial meskiego potomka, w 1374 roku w zamian za tron dla córki nadal szlachcie przywilej ziemski, tzw. przywilej koszycki dzieki temu na tronie polskim mogla zostac jego mlodsza córka Jadwiga, przyszla zona Wladyslawa Jagielly.

Gerhardus Mercator

Gerhardus Mercator (lub Gerhard Kremer) (1512-1594) flamandzki matematyk i geograf. Wybitny kartograf. Opracowal jedna z metod okreslania polozenia geograficznego. Byl autorem globusów i map, w tym swojego najwiekszego dziela: wielkiej mapy swiata. To po raz pierwszy zastosowal nazwe atlas.

Zawarcie kolejnej Ligi Swietej

Liga Swieta to okreslenie kilkakrotnie odtwarzanej w wiekach XV-XVII koalicji panstw chrzescijanskich zawartej przeciwko Francji badz Turcji i organizowanej pod przewodnictwem papieza. W 1684 roku papiez Innocenty XI zawiazal kolejna Lige z udzialem Austrii, Polski i Wenecji. Do koalicji tej, wymierzonej przeciw Turcji, w 1686 r. przylaczyla sie równiez Rosja. W wyniku dlugoletniej wojny Turcja zostala pokonana i na mocy pokoju zawartego w 1699 roku w Karlowicach pozbawiono ja znacznej czesci zdobyczy.

Urodzil sie Kazimierz Gzowski, dzialacz niepodleglosciowy i budowniczy

 
 
Kazimierz Gzowski (1813-1898), polski inzynier i budowniczy, byl zarazem kanadyjskim dzialaczem politycznym i spolecznym. Na kontynencie amerykanskim znalazl sie po upadku powstania listopadowego. W 1857 roku Gzowski uruchomil w Toronto pierwsza kanadyjska wytwórnie szyn kolejowych. W latach 1896-97 byl ponadto administratorem prowincji Ontario.

Marian Langiewicz

Marian Langiewicz urodzil sie 5 marca 1827 roku w Krotoszynie. Wykladal w polskiej szkole wojskowej w Paryzu i w Cuneo we Wloszech. Wysuniety przez poznanskich i galicyjskich dzialaczy obozu "bialych" 10 marca 1863 roku oglosil sie dyktatorem powstania styczniowego. Po wygraniu bitwy pod Grochowiskami 18 marca 1863 roku udal sie do Galicji, gdzie zostal aresztowany i uwieziony w Józefowie. Zmarl w Turcji w 1887 roku.

Rex Harrison

Rex Harrison (Reginald Carey) (1908-1990) byl amerykanskim aktorem teatralnym i filmowym pochodzenia angielskiego. Wystepowal tez w komediach, filmach kostiumowych i w wielkich widowiskach filmowych. Gral miedzy inntmi Juliusza Cezara w "Kleopatrze" Mankiewicza i papieza Juliusza II w "Udrece i ekstazie". Za postac profesora Higginsa w scenicznej i filmowej wersji musicalu "My Fair Lady" George'a Cukora (1964) zostal nagrodzony Oscarem.

Spitfire

Spitfire (Zlosnik) samolot zaprojektowany przez Reginalda J. Mitchella. 5 marca 1936 roku odbyl sie jego pierwszy lot. Stal sie legenda II wojny swiatowej. W czasie bitwy o Anglie skutecznie stawil czola slynnym niemieckim Messerschmittom.

Przemówienie Winstona Churchilla w Fulton

Winstona Churchilla w Fulton w stanie Missouri w Stanach Zjednoczonych w marcu 1946 roku powiedzial "Od Szczecina nad Baltykiem po Triest nad Adriatykiem na kontynent opadla zelazna kurtyna". To wystapienie stalo sie formalnym poczatkiem konfliktu ZSRR z panstawammi zachodnimi.

Sergiusz Prokofiew

Sergiusz Prokofiew (1891-1953) wybitny kompozytor i pianista. Wystepowal i komponowal opery jeszcze przed ukonczeniem trzynastego roku zycia. Najslynniejsze jego dziela to opery "Milosc do trzech pomaranczy", "Wojna i pokój", suita "Porucznik Kize", balet "Romeo i Julia", muzyka do filmu Sergiusza Eisensteina "Aleksander Newski", basn symfoniczna "Piotrus i wilk" i wiele innych.

Traktat o nierozprzestrzenianiu broni jadrowej

W marcu 1970 roku moc obowiazujaca uzyskal traktat o nierozprzestrzenianiu broni jadrowej. Dotyczyl zakazu przedazy broni nuklearnej panstwom, które jeszcze jej nie posiadaly. Zabroniony zostal równiez handel urzadzeniami sluzacymi do produkcji tej broni, zakazano takze rozpowszechniania informacji na jej temat. Traktatem powstal po uzyciu broni jadrowej w Hiroszimie i Nagasaki.

Jan Dobraczynski

Jan Dobraczynski (1910-1994) polski pisarz i publicysta, uczestnik kampanii wrzesniowej, zolniez AK w powstaniu warszawskim, general brygady, posel na Sejm. Dobraczynski prezentowal w swej twórczosci problemy wynikajace z katolickiej wiary i nauki moralnej. Popularnosc zyskaly zwlaszcza jego realistyczne powiesci o tematyce okupacyjnej "W rozwalonym domu", "Najezdzcy", " A znak nie bedzie mu dany". Z dziel o tematyce katolickiej bardzo poczytne byly "Listy Nikodema", przedstawiajace uczonego faryzeusza sklaniajacego sie ku przyjeciu chrzescijanstwa pod wplywem rozwazan nad sensem ludzkiego cierpienia.