Kalendarium, 16 maja
  

16 maja


Kalendarium dnia 16 maja.


Andrzej Szczypiorski

 
 
Andrzej Szczypiorski (1928-2000), pisarz, scenarzysta i publicysta. Autor felietonów o tematyce spoleczno-politycznej i kulturalnej dla Polskiego Radia i tygodnika "Polityka". W stanie wojennym byl internowany, a w okresie transformacji pelnil funkcje parlamentarzysty. Napisal dziennik "Z notatnika stanu wojennego" oraz powiesci "Msza za miasto Arras" i "Poczatek". Pisal tez powiesci sensacyjne, szkice i reportaze, sluchowiska oraz scenariusze filmowe. Byl wielkim rzecznikiem zgody narodowej i tolerancji.

Jan Tarnowski

Jan Tarnowski (1488-1561), wojewoda ruski i hetman koronny. Walczyl pod Wisniowcem i Orsza. Podrózowal do Ziemi Swietej, Portugalii, Anglii i Francji. Dowodzil wojskami polskimi w walce z Moskwa. Przeciwnik królowej Bony. Autor pracy z zakresu sztuki wojennej "Consilium rationis bellicae" ("O radzie spraw wojennych").

Kleska pod Zóltymi Wodami

15-16 maja 1648, wojska koronne pod dowództwem hetmanów: S. Potockiego i M. Kalinowskiego, stoczyly bitwe pod Zoltymi Wodami z przewazajacymi silami kozackimi dowodzonymi przez Bohdana Chmielnickiego i tatarskimi Tuhajbeja. Ostatecznego pogromu wojsk koronnych dokonali Tatarzy.

Zalozenie Sankt Petersburga

W dniu 16 maja car Piotr I na zdobytej na Szwedach Wyspie Zajeczej zalozyl przy ujsciu Newy do Zatoki Finskiej nowe miasto: Sankt Petersburg. Po wybuchu I wojny swiatowej miasto przemianowano na Piotrogród, zas po smierci Lenina na Leningrad. Miasto zbudowane kosztem wielkich ofiar. Znany jest jednak równiez jako skarbnica dziel sztuki (Ermitaz) i drugi po Moskwie osrodek przemyslowy i gospodarczy.

Jan Kiepura

Jan Kiepura (1902-1966), wybitny polski tenor i aktor filmowy. Wystepowal na najznakomitszych scenach w nowojorskiej Metropolitan Opera i w mediolanskiej La Scali, stajac sie artysta swiatowego formatu. Znany z brawurowych interpretacji piesni, arii operowych i operetkowych, oraz wystepów przed przypadkowymi wielbicielami. Slawe zyskal tez dzieki rolom filmowym. Gral w "Kocham wszystkie kobiety" i w "Dwa serca bija w walca takt". Czesto wystepowal wspólnie z zona, wegierska spiewaczka Martha Eggerth.

Henry Fonda

Henry Fonda (1905-1982), amerykanski aktor filmowy. Gral w westernach "Miasto bezprawia", "Gwiazda szeryfa", "Dwunastu gniewnych ludzi", a takze w dramacie wojennym "Bitwa o Midway" i w filmie "Nad zlotym stawem". Za role w tym ostatnim obrazie uhonorowany zostal Oscarem dla najlepszego aktora. Otrzymal tez Oscara za caloksztalt twórczosci.

Leopold Tyrmand

Leopold Tyrmand (1920-1985),polski pisarz popularyzator jazzu. W czasie okupacji zostal wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec, a potem do obozu koncentracyjnego. W 1966 r. wyemigrowal z Polski. Zamieszkal w Stanach Zjednoczonych. Szczególna popularnosc przyniosla mu powiesc "Zly". Za granica opublikowal powiesc "Zycie towarzyskie i uczuciowe", "Dziennik 1954". Znany jako cynik i moralista, znawca wspólczesnej kultury zachodniej, zwlaszcza muzyki jazzowej, której byl wytrwalym popularyzatorem (zbiór szkiców "U brzegu jazzu").

Otwarcie Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu

16 maja 1929 r. otwarto w Poznaniu Powszechna Wystawe Krajowa - ekspozycje prezentujaca dziesiecioletnie osiagniecia odrodzonej Polski. PWK zostala odwiedzona przez kilka milionów turystów. Dzieki przygotowaniom do "Pewuki" na trwale zmodernizowano centrum Poznania, z czasem jednak wystawa, jako deficytowa, stala sie poczatkiem konca kariery prezydenta miasta Cyryla Ratajskiego.

Oscar

16 maja 1929 roku po raz pierwszy odbyla sie ceremonia rozdania Oscarów. Oscar to coroczna nagroda przyznawana przez Amerykanska Akademie Sztuki i Wiedzy Filmowej w dziedzinie filmu.


Pierwsza kobieta na szczycie Mount Everest

16 maja 1975 r. 35-letnia Japonka Junko Tabei, pierwsza kobieta w dziejach, stanela na najwyzszym szczycie swiata - Mount Everescie. Podczas tej wyprawy towarzyszyl jej Szerpa Sirdar Ang Tsering. Himalaistka osiagnela swój cel mimo porwania przez lawine i odniesionych obrazen.