Kalendarium, 3 maja
  

3 maja


Kalendarium dnia 3 maja.


Uchwalenie Konstytucji 3 maja

3 maja 1791 roku uchwalono "Konstytucje 3 maja". Zostala uchwalona z inicjatywy stronnictwa patriotycznego na Sejmie Wielkim. Pozostawila ustrój stanowy, lecz oslabila pozycje magnaterii. Usunieto z sejmików szlachte, a cenzus szlacheckiego urodzenia zostal ograniczony w prawie wyborczym przez dodanie cenzusu posiadania. Mieszczanstwu umozliwiono nobilitacje, zas mieszkancom miast królewskich zapewniono wolnosc osobista i prawo sprawowania urzedów i utrzymano poddanstwo chlopów. Zmniejszono role senatu, zniesiono liberum veto i zakazano konfederacji. Wprowadzono tez zasade dziedziczenia tronu i osobistej odpowiedzialnosci monarchy. Zarzadzanie krajem powierzono w terenie komisjom porzadkowym cywilno-wojskowym. Konstytucja 3 maja, której tradycje silnie propagowano w okresie pierwszych kilkunastu lat istnienia Królestwa Polskiego. Dzis pozostala symbolem.

Niccolo Machiavelli

Niccolo Machiavelli (1469-1527), historyk, filozof i dyplomata, pisarz polityczny, autor prac takich jak "Uwagi Machiawela wysnute z Liwiusza historii rzymskiej", czy "Historie florenckie". Najwieksza slawe przynioslo mu jednak dzielo "Ksiaze", w którym wylozyl zasady dzialania skutecznego polityka. Dlatego w mysl zasady "cel uswieca srodki" autor zalecal w polityce racjonalne stosowanie przemocy, podstepu i obludy.

Uchwalenie konstytucji nihil novi

3 maja 1505 roku uchwalono konstytucje "nihil novi". Byl to akt prawny, który zakazywal królowi wydawania ustaw bez zgody senatu oraz izby poselskiej. Równiez uniewazniono postanowienia przywileju mielnickiego, podnoszac znaczenie szlachty w panstwie kosztem uprawnien moznowladztwa. Odtad król mógl wydawac samodzielne edykty tylko w sprawach miast.

Podpisanie pokoju w Oliwie miedzy Polska i Szwecja

3 maja 1660 roku w Oliwie zostal podpisany pokój konczacy konflikt miedzy Polska i Szwecja, zwany potopem szwedzkim. Postanowienia tego ukladu nie zrekompensowaly ogromu strat i zniszczen, jakim ulegla Polska.

Henryk Rzewuski

Henryk Rzewuski (1791-1866), pisarz i publicysta polski. Studiowal na Uniwersytecie Jagiellonskim, sluzyl w armii Ksiestwa Warszawskiego. Dzialal w Warszawie, gdzie wydawal "Dziennik Warszawski". Byl cenionym twórca gawedy szlacheckiej i piewca sarmatyzmu. Jego najbardziej znane dziela to "Pamiatki Soplicy", powiesci historyczne "Listopad" i "Zaporozec" oraz zbiór szkiców "Mieszaniny obyczajowe".

Walerian Lukasinski zalozyl Wolnomularstwo Narodowe

3 maja 1819 r. w Warszawie powstalo Wolnomularstwo Narodowe - organizacja konspiracyjna zalozona przez Waleriana Lukasinskiego, wzorowana na strukturze masonerii. W 1820 roku policja wpadla na trop organizacji. Organizacje rozwiazano, a czesc jej czlonków weszla do Towarzystwa Patriotycznego.

Pierwsza audycja Rozglosni Polskiej Radia Wolna Europa

W 1952 roku w Monachium powstalo Radio Wolna Europa nadajaca audycje w jezykach polskim, wegierskim, slowackim, czeskim, rumunskim i bulgarskim. Polska rozpoczela nadawanie swych audycji 3 maja 1952 roku, kierowana przez Jana Nowaka-Jezioranskiego. Celem jej bylo przelamanie jednolitosci mediów podporzadkowanych propagandzie i ideologii komunistycznej. Rozglosnia byla zaciekle zagluszana i zwalczana przez wladze.

Zainstalowanie najwiekszego na swiecie zegara slonecznego

3 maja 1981 r. w Muzeum Nauki w Richmond w stanie Virginia zamontowano najwiekszy na swiecie zegar sloneczny. Kolumna tego urzadzenia ma wysokosc 7,5 m, a rzucany przez nia cien osiaga nawet 35 m dlugosci. W czasie zrównania dnia z noca cien ten przesuwa sie z predkoscia 17,8 centymetra na minute.

Jerzy Kosinski

 
 
Jerzy Kosinski (1933-1991), pisarz amerykanski polskiego pochodzenia. Od 1957 roku mieszkal w Stanach Zjednoczonych. W swojej twórczosci stosowal wizyjne, niekiedy szokujace i drastyczne obrazy. Jego najslynniejszym dzielem jest "Malowany ptak" powiesc opisujaca doswiadczenia zydowskiego dziecka ukrywajacego sie na prowincji w okupowanej przez Niemców Europie Wschodniej. Inne utwory Kosinskiego to "Kroki", "Cocpit", "Randka w ciemno" i powiesc "Wystarczy byc", która zostala zekranizowana.

Wladyslaw Terlecki

Wladyslaw Terlecki (1933-1999), prozaik specjalizowal sie w pisaniu opowiadan o tematyce historyczno-moralnej, zwiazanych z wydarzeniami powstania styczniowego. Jego powiesci to "Spisek", "Dwie glowy ptaka", "Powrót z Carskiego Siola" i "Lament". Byl takze autorem sluchowisk radiowych i scenariuszy filmowych.