Kalendarium, 5 maja
  

5 maja


Kalendarium dnia 5 maja.


Henryk Sienkiewicz

Henryk Sienkiewicz (1846-1916), pisarz, nowelista zajmujacym sie problematyka spoleczna i narodowa, m.in. w "Szkicach weglem" i "Bartku Zwyciezcy". Zyskal slawe jednego z najwiekszych twórców prozy polskiej i swiatowej jako autor powiesci historycznych pisanych "ku pokrzepieniu serc", czesto przenoszonych na ekran. "Trylogia" skladajaca sie z "Ogniem i mieczem", "Potopu" i "Pana Wolodyjowskiego", zostala sfilmowana przez Jerzego Hoffmana. "Krzyzaków" zekranizowal Aleksander Ford, a powiesc "Quo vadis", byla ekranizowana trzykrotnie, we Wloszech i w USA. Podejmowal tez problematyke spoleczna ("Rodzina Polanieckich", "Wiry"), a takze przygodowa, powiesci "W pustyni i w puszczy" adresowanej do mlodziezy. Otrzymal literacka Nagrode Nobla za caloksztalt twórczosci.

Kazimierz II Sprawiedliwy

Ksiaze Kazimierz Sprawiedliwy (1194-1138), syn Boleslawa Krzywoustego. W 1166 r. doczekal sie swojej dzielnicy, odsunal od wladzy starszego brata Mieszka III Starego. Walki miedzy bracmi toczyly sie ze zmiennym szczesciem, Kazimierz Sprawiedliwy zyskal jednak poparcie duchowienstwa, na zjezdzie w Leczycy, zdobyl tez kontrole nad Mazowszem i Kujawami. Interweniowal tez na Rusi Halickiej i zorganizowal zwycieska wyprawe na Jacwingów.

Karol Marks

Karol Marks (1818-1883), niemiecki filozof, ekonomista. Od roku 1844 wspólpracowal z Fryderykiem Engelsem, z którym opublikowal "Manifest komunistyczny". Byl organizatorem szeregu miedzynarodowych gremiów robotniczych. Wedlug Marksa sila napedowa dziejów jest rewolucja proletariacka bedaca wynikiem walki klasowej. Ostatecznym celem rewolucji powinno byc powstanie bezklasowego i bezpanstwowego spoleczenstwa komunistycznego. Jego koncepcja wywarla ogromny wplyw na ksztaltowanie sie ruchów robotniczych. Najwazniejszych dzielem Marksa byl trzytomowy "Kapital".

Stanislaw Moniuszko

 
 
Stanislaw Moniuszko (1819-1872), polski kompozytor, dyrygent, twórca polskiej opery narodowej, organista. Podrózowal do Warszawy, Petersburga, Weimaru i Paryza. Reprezentowal styl liryki wokalnej, folklor, jak i stylizacje tanca i melodii, co widac w slynnej operze "Halka". Akcentowal sile tradycji narodowej i role uczuc patriotycznych, w utworach "Straszny dwór", "Hrabina" czy "Verbum nobile". Moniuszko komponowal poza tym balety i liczne piesni, do wierszy Adama Mickiewicza. Autor slynnych spiewników domowych. Wazny akcent stanowia tez dziela o tematyce religijnej, "4 Litanie Ostrobramskie" i "Requiem" oraz inne utwory Moniuszki, uwertura fantastyczna "Bajka", a takze dziela fortepianowe i kameralne.

Napoleon I Bonaparte

Napoleon Bonaparte (1769-1821), cesarz francuski, polityk i jeden z najwiekszych wodzów w dziejach ludzkosci. Sluzyl w artylerii jako skromny oficer, lecz po wybuchu rewolucji we Francji zrobil blyskawiczna kariere, dokonal zamachu stanu i stopniowo zaczal awansowac w hierarchii wladzy. W koncu koronowal sie na cesarza. Wprowadzil liczne reformy, narzucil nowa konstytucje, a poprzez Kodeks Napoleona zreorganizowal i scentralizowal administracje panstwowa, system finansowy i prawny, podporzadkowal tez szkolnictwo panstwu. Zaostrzal system rzadów i wprowadzal rygor w kraju. Po klesce wyprawy na Moskwe zaczal tracic dotychczasowe wplywy, az wreszcie musial abdykowac. Próbowal jeszcze wrócic do wladzy, lecz zostal pokonany pod Waterloo i zeslany na Wyspe sw. Heleny. Zmarl otruty przez jednego ze swoich najblizszych wspólpracowników.

Otwarcie nowojorskiej Carnegie Hall

5 maja 1891 roku nastapilo otwarcie nowojorskiej Carnegie Hall. Jest to jedna z najslynniejszych i najbardziej renomowanych sal koncertowych swiata. Jej nazwa pochodzi od nazwiska Andrew Carnegiego, glównego sponsora budowy.

Chanel No 5

Paryska projektantka Gabrielle Bonheur jako "Coco" Chanel, zaprezentowala perfumy Chanel No 5. Do dzis sa to jedne z najpopularniejszych perfum na swiecie.




Proklamowanie II Imperium Rzymskiego

5 maju 1936 roku po udanym podboju Abisynii i zajeciu stolicy tego kraju Addis Abeby, uroczyscie ogloszono we Wloszech utworzenie II Imperium Rzymskiego.

Maurycy Maeterlinck

Maurice Maeterlinck (1862-1949), pisarz belgijski, czlonek Belgijskiej Królewskiej Akademii Nauk, Literatury i Sztuki. Maeterlinck uwazany jest za jednego z reformatorów teatru. Jego najslynniejsze sztuki, "Intruz", "Slepcy", "Peleas i Melisanda" i "Blekitny ptak" przedstawialy niewyrazalne uczucia przy pomocy metafor i symboli, a takze niecodziennej scenografii. Byl ponadto autorem licznych szkiców poetycko-filozoficznych, odnoszacych sie do swiata przyrody, "Zycie pszczól", "Zycie termitów". Pisarz zostal uhonorowany literacka Nagroda Nobla.

Prezentacja pierwszego faksu

5 maja 1964 roku po raz pierwszy w Nowym Jorku zostal pokazany faks biurowy, jest to urzadzenie podreczne i przydatne w urzedach i biurach. Zostal on zaprezentowany w salonie wystawowym firmy Xerox. Aparat o nazwie Xerox LDX byl sporych rozmiarów, zawieral oddzielne skanery i specjalne lacza telefoniczne. Wynajecie urzadzenia kosztowalo miesiecznie 859 dolarów, a kazde polaczenie wymagalo odrebnej oplaty.