Kalendarium, 15 sierpnia
  

15 sierpnia


Kalendarium dnia 15 sierpnia.


Napoleon Bonaparte

Napoleon Bonaparte (1769-1821), francuski wojskowy. Zrobil blyskawiczna kariere, tlumiac powstania rojalistyczne i przeprowadzajac zwycieskie kampanie we Wloszech. Wprowadzil liczne reformy, narzucil nowa konstytucje, a poprzez tzw. Kodeks Napoleona zreorganizowal i scentralizowal administracje panstwowa, system finansowy i prawny, podporzadkowal tez szkolnictwo panstwu. Toczyl zwycieskie walki z kolejnymi koalicjami. Pokonal Austrie, Rosje i Prusy. Po klesce wyprawy na Moskwe zaczal tracic dotychczasowe wplywy i musial abdykowac. Zeslany na Wyspe sw. Heleny, zostal otruty przez jednego ze swoich najblizszych wspólpracowników.

Traktat w Verdun

15 sierpnia 843 roku w Verdun w Lotaryngii zostal zawarty traktat dzielacy panstwo Franków miedzy trzech synów Ludwika I Poboznego. Karol Lysy otrzymal dzisiejsza Francje, Ludwik Niemiecki otrzymal Niemcy, zas Lotar I otrzymal Niderlandy, Lotaryngie, Burgundie, Prowansje i Wlochy. Byl to formalny poczatek ksztaltowania sie podstaw obecnej Francji, Niemiec i Wloch.

Stefan

Sw. Stefan (975-1038), syn ksiecia Gejzy. W 997 roku przejal wladze, a cztery lata pózniej koronowal sie na króla Wegier. Okolo roku 1000 zalozyl arcybiskupstwo w Ostrzyhomiu i schrystianizowal swoje panstwo. W 1083 roku zostal kanonizowany, a jego korona jest jedna z najwiekszych pamiatek narodowych Wegier.

Walter Scott

Walter Scott (1771-1832), poeta i powiesciopisarz szkocki. W swoich najslynniejszych dzielach, "Waverley", "Rob Roy" i "Ivanhoe", stworzyl model powiesci historycznej. Niezwykle dynamiczne jego powiesci zwiazane z dziejami Szkocji, wywarly wielki wplyw na literature. Byl autorem rozpraw historycznych i biografii, a takze poematów "Piesn ostatniego minstrela" i "Pani jeziora", w których zapoczatkowal popularny w okresie romantyzmu gatunek literacki zwany powiescia poetycka.

Jacek Malczewski

Jacek Malczewski (1854-1929), malarz polski. Uczen Jana Matejki. Dwukrotnie obejmowal profesure krakowskiej ASP. Wypracowal wlasny, oryginalny styl, polegajacy na fantazyjnym laczeniu basniowosci i realizmu w monumentalnych, pelnych dynamizmu scenach odnoszacych sie do historii "Melancholia", "Bledne kolo". Z czasem przedstawial postaci ludzi, faunów, boginek i nimf zwlaszcza w cyklach "Thanatos" i "Zatruta studnia". Byl autorem licznych autoportretów m.in. "Autoportret w zbroi" i tryptyk "Autoportret z faunami". Namalowal okolo dwóch tysiecy obrazów, z czego ocalalo ponad tysiac.

Jan Brzechwa

Jan Brzechwa (1900-1966), pisarz i poeta. Poczatkowo zajmowal sie pisaniem tekstów satyrycznych i kabaretowych, a takze lirycznych "Talizmany", "Piolun i oblok", "Liryka mego zycia". Najwieksza slawe zyskal jako autor zbiorów wierszy dla dzieci, takich jak "Tancowala igla z nitka", "Kaczka dziwaczka" i "Przygody pchly szachrajki". Napisal tez cykl opowiesci fantastycznych o Panu Kleksie, a takze powiesc autobiograficzna "Gdy owoc dojrzewa".

Wielki pozar wiezy klasztoru jasnogórskiego

15 sierpnia 1900 roku pielgrzymi z Kalisza nieswiadomie zaprószyli ogien na wiezy klasztornej. W rezultacire splonal caly jej helm z przelomu XVII i XVIII wieku, razem z dzwonami. Odbudowy podjeli sie architekci Józef Pius Dziekonski i Stefan Szyller. Nowa budowle, znacznie wyzsza i bardziej ozdobna, do dzis górujaca nad klasztorem, poswiecono 15 sierpnia 1906 roku.

Otwarcie Kanalu Panamskiego

Ameryka Srodkowa i Poludniowa stanowily ogromna przeszkode w drodze miedzy Oceanami Atlantyckim i Spokojnym. Dlatego juz w XIX wieku zaczeto rozwazac mozliwosc wykopania kanalu, który polaczylby obydwa wybrzeza amerykanskie. Najwezszym a zarazem najdogodniejszym do tego miejscem byl odcinek ladu o szerokosci okolo 80 km polozony w Panamie. Inicjatorem budowy byl francuski inzynier Ferdynand Lesseps. Kanal przekopano w latach 1881-1914, z przerwami spowodowanymi konfliktami zbrojnymi w tym rejonie. W 1977 roku podpisano ukladu Carter-Torrijos, na podstawie którego Strefa Kanalu Panamskiego, dzierzawiona wczesniej przez USA, zostala uznana za integralna czesc Panamy, po czym w 1982 roku zniesiono jurysdykcje Stanów Zjednoczonych w tym rejonie.

Utworzenie Komitetu Narodowego Polskiego

W dniu 15 sierpnia 1917 roku w Lozannie utworzono Komitet Narodowy Polski, który nastepnie przeniósl sie do Paryza. W 1918 roku zostal on uznany przez rzady Francji, Wielkiej Brytanii, Wloch i USA za oficjalna reprezentacje Polski. KNP, uczynil bardzo wiele dla przedstawienia racji Rzeczypospolitej na arenie miedzynarodowej. Glównymi dzialaczami tego gremium byli Roman Dmowski, Ignacy Jan Paderewski, Stanislaw Grabski i gen. Józef Haller. 15 sierpnia 1919 roku zostal rozwiazany.

Waldemar Baszanowski

15 sierpnia 1935 roku urodzil sie Waldemar Baszanowski, polski sztangista. Absolwent warszawskiej Akademii Wychowania Fizycznego i pracownik naukowym tej uczelni. Byl dwukrotnym mistrzem olimpijskim w kategorii lekkiej (do 67,5 kg), pieciokrotnym mistrzem swiata, szesciokrotnym mistrzem Europy i dziewieciokrotnym mistrzem Polski. Jest prezesem Europejskiej Federacji Podnoszenia Ciezarów.

Bitwa pod Falaise

15 sierpnia 1944 roku pod Falaise w Normandii rozpoczela sie bitwa pancerna oddzialów alianckich z wycofujacymi sie jednostkami niemieckimi. Wazna role w walkach odegrala 1. Polska Dywizja Pancerna dowodzona przez gen. Stanislawa Maczka. Bitwa zakonczyla sie sukcesem aliantów. Polacy zniszczyli ok. 70 czolgów, 500 samochodów i 100 dzial, wzieli 5 tys. jenców.

Tadeusz Gajcy

 
 
Tadeusz Gajcy (1922-1944), poeta, prozaik i krytyk literacki. Byl wspólzalozycielem i redaktorem konspiracyjnego pisma "Sztuka i Naród". Pisal wiersze liryczne i poematy o tematyce katastroficznej. Za zycia wydal jedynie tomiki poetyckie "Widma" i "Grom powszedni". Pozostale utwory, w tym poematy "Misterium niedzielne" i "Do potomnego", dramat "Homer i Orchidea" oraz powiesc "Trzy smierci", ukazaly sie posmiertnie w zbiorach "Utwory zebrane", "Utwory wybrane" i "Pisma". Polegl w powstaniu warszawskim jako zolnierz AK.