Kalendarium, 19 wrzesnia
  

19 wrzesnia


Kalendarium dnia 19 wrzesnia.


Stanislaw Zólkiewski

Stanislaw Zólkiewski (1547-1620), hetman, wybitny polski wódz. Walczyl pod Lubieszowem, pod Pskowem (1581), a nastepnie pod Byczyna, z oddzialami arcyksiecia Maksymiliana w czasie walk o tron polski dla Zygmunta III Wazy. W wojnie z Moskwa pokonal wojska ruskie pod Kluszynem, zajal Moskwe i doprowadzil do wyboru królewicza Wladyslawa na tron rosyjski. Kilkakrotnie walczyl z Tatarami i Turkami. W 1620 roku po raz ostatni wyruszyl ze swoimi wojskami i stoczyl bitwe pod Cecora. 19 wrzesnia 1620 roku zginal w tej bitwie sam hetman Zólkiewski. Pozostawil po sobie opracowanie historyczne "Poczatek i progres wojny moskiewskiej".

Henryk Walezy

Henryk III Walezy (1551-1589), pierwszy polski król elekcyjny. Poczatkowo uczestniczyl w rozgrywkach o wladze w kraju. Swoje rzady w Rzeczpospolitej zakonczyl potajemna ucieczka do ojczystego kraju na wiadomosc o smierci brata Karola IX. Objal po nim tron we Francji, a nastepnie wspólnie z matka zaangazowal sie w wojny religijne. Zginal zasztyletowany przez fanatycznego zakonnika Clémenta.

Traktaty welawsko-bydgoskie

Elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm otwarcie wystapil przeciwko Polsce podczas potopu szwedzkiego w 1655 roku Król Jan Kazimierz, dazac do rozerwania sojuszu brandenbursko-szwedzkiego, zawarl z elektorem uklady w Welawie 19 wrzesnia 1657 roku i w Bydgoszczy 6 listopada 1657 roku, na mocy których za cene zerwania wrogiego sojuszu Rzeczpospolita rozwiazala stosunek lenny Prus Ksiazecych z Polska. Fryderyk Wilhelm otrzymal w lenno ziemie bytowsko-leborska.

James Garfield

James Garfield (1831-1881), prezydent USA. Byl republikaninem, zwolennikiem reform na poludniu Stanów Zjednoczonych. Cztery miesiace po wyborze na prezydenta padl ofiara zamachu na waszyngtonskiej stacji kolejowej. W wyniku ran postrzalowych prezydent zmarl po jedenastu tygodniach. Zamachowcem okazal sie Charlesa J. Guiteau, twierdzac, ze chcial zabic prezydenta w celu zjednoczenia partii republikanskiej i uratowania republiki.

Pierwszy konkurs pieknosci

Pierwszy konkurs pieknosci odbyl sie we wrzesniu 1888 roku w Belgii, w uzdrowiskowej miejscowosci Spa. Dzis konkursy pieknosci sa stalym elementem kultury popularnej.

William Golding

William Golding (1911-1993), pisarz angielski. Zaslynal w 1954 roku powiescia "Wladca Much". Utwór pokazywal mechanizm powstawania pierwotnego spoleczenstwa, utworzonego przez chlopców, którzy znalezli sie na bezludnej wyspie. Pisal powiesci "Spadkobiercy", "Sila bezwladu", "Wieza", "Bóg Skorpion" i "Papierowi ludzie", jest tez autorem szkiców "Widzialna ciemnosc". Jest laureatem literackiej Nagrody Nobla.

Konstanty Ciolkowski

Konstanty Ciolkowski (1857-1935), rosyjski uczony i wynalazca. Zajmowal sie badaniami w dziedzinie aerodynamiki, zbudowal pierwszy w Rosji tunel aerodynamiczny i opracowal technike prowadzenia w nim pomiarów, oglosil teorie lotu rakiety z uwzglednieniem zmiany jej masy na skutek zuzycia paliwa, co okreslil odrebnym wzorem fizycznym, tzw. wzorem Ciolkowskiego. Opracowal teorie ruchu rakiet wielostopniowych. W swoich pózniejszych pracach przewidzial wystrzelenie satelity i mozliwosc budowy stacji kosmicznych.

Grazyna Szapolowska

 
 
19 wrzesnia 1953 roku urodzila sie Grazyna Szapolowska, polska aktorka filmowa. W 1977 roku rozpoczela wystepy w Teatrze Narodowym, ostatecznie porzucila teatr dla filmu. Jej specjalnoscia staly sie role uwodzicielskich i tajemniczych kobiet. Zagrala w takich filmach "Lata dwudzieste... lata trzydzieste", "Medium", "Magnat", "Krótki film o milosci", "Dekalog VI" i "Pan Tadeusz". Aktorka stawala przed kamera równiez poza granicami Polski, w wegierskim filmie "Hanussen".

Obalenie dyktatury Juana Peróna w Argentynie

Juan Domingo Perón (1895-1974), polityk argentynski, Stanal na czele spisku, który obalil dotychczasowa wladze w Argentynie. Kierowal departamentem pracy, nastepnie zostal wiceprezydentem, a w 1946 roku prezydentem Argentyny. Wkrótce zostal aresztowany, zwolniono go jednak dzieki dzialalnosci jego zony i zarazem wspólpracowniczki. Dyktatorskie zapedy prezydenta, zniesienie wolnosci prasy, a takze trudnosci ekonomiczne w kraju, wynikajace z nacjonalizacji gospodarki, doprowadzily do jego ekskomuniki ze strony kosciola rzymskokatolickiego. Zostal obalony przez spisek grupy generalów i udal wyemigrowal do Hiszpanii. Po 18 latach wrócil i ponownie zostal prezydentem w 1973 roku. Jego rzady staly sie wówczas bardziej liberalne i prawicowe.